“Het hart vergeet niet…weet nog van de sporen.”
Voor deze avond heeft Marinus 2 gedichten geschreven:
“Hoe gaat het nu met je?” Over een weduwe die het de eerste tijd na het overlijden moeilijk heeft, maar niet bij de pakken neerzit, iemand leert kennen en haar leven een positieve wending geeft.
“In het voorbij gaan.” Over iemand die sinds het overlijden van de partner nog niet veel lichtpuntjes ziet.
Twee verschillende teksten. Je zou de ene links en de andere rechts kunnen hangen, met een slinger ertussen. Want in rouw ga je heen en weer: het ene moment de pijn en het gemis, het andere moment bezig met het nu. Soms wil je dat de slinger wat meer de ene kant opgaat. Achterom kijken is nodig om vooruit te kunnen. Rouw is terugkijken op je leven samen, de intimiteit van je leven… dat leg je niet zomaar op tafel. Mensen voelen zich dan ongemakkelijk. Als iemand huilt, staat men direct klaar met tissues en water: kun je eindelijk huilen, mag het kennelijk niet.
Een overlijden is een breuk in de tijd, een kanteling. Mensen moeten hun ‘huis’ weer op orde krijgen. Er verandert zoveel en je ‘moet’ veel van mensen om je heen die er doorgaans geen ervaring mee hebben. Een nieuwe liefde wil niet zeggen dat je de ander bent vergeten.
We zien een foto van een vrouw op een modderig pad in de polder. Wat roept dit bij ons op? Het pad ziet er slecht uit, je moet voorzichtig lopen… zak ik niet in het moeras? Je zoekt naar een nieuwe balans… Ze had misschien een stok, steun mee moeten nemen… je loopt helemaal alleen. Er wordt weinig gezegd over rouw en eenzaamheid. Niemand kan voelen wat jij voelt en niemand kan het voor jou oplossen. De persoon die je verloor, was voor jou uniek en jij bent ook uniek. Soms voel je je in gezelschap nog meer alleen dan in je eentje thuis. Je was waarschijnlijk nooit eerder alleen. Ongewild kinderloos zijn maakt extra eenzaam. Als je pas alleen bent, dan ben je ook kwetsbaar. Je veiligheid staat op de tocht (inbraak, oplichting).
Het weekend is vaak het moeilijkst. Als je partner de organisator was, moet je nu zelf het initiatief nemen, iets zoeken om naar uit te kijken. Soms gaan mensen iets doen wat de overledene altijd deed of juist iets wat hij niet leuk vond (wat ook een schuldgevoel kan geven). Soms schrik je van je eigen gedachten: jaloers op een oud echtpaar. Jullie waren nog zo jong en het is al voorbij. Dit is geen afgunst maar het gemis dat je voelt. Het is heimwee (geuren, geluiden).
Het is soms goed het alleen voelen te benoemen naar de ander bv. als je grootouder wordt, kort nadat je partner is overleden. Ziek worden maakt ook extra eenzaam. Soms kun je niet alles delen wat speelde in een relatie (schaamte en alleen voelen), wat ook eenzaam maakt.
Heel belangrijk is een niet oordelende luisteraar want als je het hebt gedeeld, wordt het soms anders voor je gevoel. Als je alleen je nieuwe weg moet zoeken, dan is het goed om met iemand te delen, te overleggen, raad te vragen om het vervolgens toch zelf te doen.
Rouwenden vragen zich soms af of ze het wel goed doen, maar ieder rouwt op zijn eigen manier, dus altijd goed. Je bent er niet op voorbereid en je hebt emoties niet altijd in de hand. Door corona worden gezonde mensen ziek en overlijden. Er is dan vaak niks geregeld, dan komt er veel op je af. Soms worden mensen door hun rouw anders, norser, onbereikbaar en als ze dement worden, kan hun karakter weer zachter worden. Ook na een herseninfarct/–tumor kan iemands karakter veranderen. Belangrijk is dat artsen hierop wijzen.
Men moet niet te snel oordelen, want er zijn vaak verhalen achter de verhalen: mantelzorgers staan onder druk en zeggen of doen daardoor dingen die worden weggezet als ouderenmishandeling.
Er wordt gezegd de stervende niet alleen te laten, maar vaak zie je dat mensen sterven juist op het moment dat ze alleen zijn… geef hen die kans.
Soms is er opluchting als iemand overlijdt, maar dit mag alleen gezegd worden door degene die achter blijft, niet door anderen. Het kan opluchten om het tegen iemand te kunnen zeggen. Het kan ook dubbel zijn: opgelucht, vanwege een lijdensweg of dementie, maar ook verdrietig om het gemis. Soms is er in het begin opluchting en daarna niet meer.
‘Het hart vergeet niet… weet nog van de sporen'.
De sporen van het gemis maar ook de sporen, die we voor altijd willen bewaren in ons hart.
“Het was een waardevolle avond met Marinus. Heel herkenbaar… het deed me goed dat ik met mijn verdriet terecht kon bij anderen.”
Verslag door rouwzorgteam