‘Het hart vergeet niet… weet nog als de dag van gisteren…’
Het was een verhelderende lezing door Manu Keirse over rouw en dementie aan de hand van voorbeelden uit de praktijk en vanuit zijn persoonlijke ervaring. Hij roept op om bij dementie zolang mogelijk te blijven kijken naar de mens, die hij/zij is. Het is niet omdat iemand het niet meer weet, dat hij/zij ook niet meer kan voelen! Of zoals Huub Buijssen zegt: “Het hart dementeert niet”!
Het begrijpen van de emoties kan helpen. Het is als de rolstoel duwen voor wie fysiek niet meer kan.
In 3 generaties vertelt Manu 3 verhalen waaruit blijkt dat we verder moeten kijken bv. naar het gemis aan warmte achter de uitspraak ‘Ik wil naar mijn moeder’ zoals de verzorgende die meegaat een blokje om… Het is de dochter die gaat zien dat aanraken belangrijker is dan uiterlijke schijn. Het is de jongen die dichtbij zijn oma zit en met verhalen van toen de geschiedenis terug brengt.
Kleinkinderen kunnen soms met hun onbevangenheid door de emoties prikken.
Want de dementerende mens geraakt zichzelf en de partner beetje bij beetje kwijt. Dat gaat gepaard met wisselende emoties als bij rouw. Het is een weg waarvan we de uitkomst kennen maar niet de lengte. Je kan je er niet op voorbereiden. Voor de wederhelft is het als een soort van fantoompijn, waar geen medicijn voor is. “Ik ga kapot aan háár isolement”
De persoon is er nog terwijl je al in een palliatieve situatie zit, die 7 tot 9 jaar kan duren en chronische rouw kan veroorzaken. Er is vaak te weinig zorg aan het begin van Alzheimer en geen opvang voor de omgeving. Daarom is het belangrijk om de wortels van onze eigen emoties te kennen.
Daar kunnen we met 5 vragen zicht op krijgen:
- Kan ik het ouder worden van mijn ouders accepteren ?
- Hou ik van mijn oudere ouders en op welke manier ?
- Kan ik de omkering van de rollen accepteren ?
- Kan ik het eigen ouder worden accepteren ?
- Ben ik overbelast ?
Bij dementie heb je vele vormen van verlies
- van vertrouwde gedragspatronen
- van het besef van uitspraken en gedragingen die niet horen
- van de relatie (niet meer herkennen)
- van sereniteit in de familie (verschil bij inschatten)
- van sociale contacten - óók voor de partner
- van gezamenlijke woonsituatie
- van de persoon zélf : is moeilijk in het begin/ is het gevoel altijd fout te zijn
- (confronterende onderzoeksvragen)/is schakels missen en de irritatie daarover.
Waardevolle tips zijn :
- Boos zijn kan ook verdrietig/angstig zijn.
- Goed luisteren – het verhaal heeft soms méér logica.
- Bij klagen, niet focussen op de klacht maar op het gevoel.
- Rustig/traag praten met aanraken en vasthouden.
- Óók kijken naar wat wél goed is.
- Leven in het hier en nu : het heeft wél zin óók al vergeet hij ’t straks.
- Blijf praten ! en gebruik het non-verbale (toon/aankijken).
- Luister goed naar mantelzorgers (zij overlijden eerder door stress).
- Besef dat de persoon zijn geheugen verliest.
- Wees als omgeving de schatbewaarder van het verleden.
- Positieve herinneringen zijn heel belangrijk.
- Zoek manieren om de persoon te betrekken en neem samen beslissingen want de behoeften blijven als bij ieder ander.
- Focus niet op de categorie dementie maar op het individuele verhaal.
- Lachen begrijpt men tot de dood.
Het diverse publiek (87 personen) vond de avond zeer de moeite waard.
We danken Manu Keirse voor de unieke manier waarop hij opkomt voor rouwenden en in het bijzonder voor wie met dementie moeten omgaan.
verslag door het rouwzorgteam